ضرورت به کارگیری استارت آپ های معدنی با هدف ایجاد اشتغال پایدار

نویسنده : علی‌اصغر پورفتح ا… رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی خراسان رضوی

استارت آپ‌ها اهمیتی نمادین در فضای اقتصادی دارند. این که با یک ایده نو و تلاش و استمرار می‌توان کسب‌وکار موفقی ایجاد کرد، در بستر فرهنگ جامعه، تمایل برای مشارکت اقتصادی و احساس تعهد به کار را تقویت می‌کند. توفیقات برخی از کسب‌وکارهای نوپا می‌تواند انگیزه نسل جدید را برای کار و تحصیل ارتقا ببخشد، لذا این تاثیر را نباید دست کم گرفت. علاوه بر این، از جنبه های دیگر هم می توان تاثیر اقتصادی این کسب‌وکارهای نوپا را بررسی و نفحات و مزایای آن را برای جامعه احصا و اعلام کرد. با توجه به ظرفیت‌های رو به رشد در این حوزه، مدیران معدنی که با رویکردهای سنتی به اداره حوزه فعالیت خود مشغول بوده‌اند، امروزه ناگزیرند به حوزه استارت آپ ها نیز ورودی داشته باشند و وقت آن رسیده به مدیران نسل جدید جوان اعتماد کنند. قطعا با استفاده از این دانش ها فضای فعالیت شرکت های معدنی تغییر می کند و چشم انداز روشنی در انتظار بخش معدن کشور خواهد بود. با وجود این که استارت آپ های معدنی ممکن است قادر به حل کامل مشکلات در حوزه معدن و زمین شناسی نباشند اما به عنوان مُسکنی موثر و راهکاری برای ایجاد مشاغل پایدار در این حوزه عمل می‌کنند.  همچنین فعالیت استارت آپ های معدنی بستری را فراهم می‌کند تا تفکر سنتی در بخش معدن ارتقا یابد و ظرفیت‌های جدیدی پیش روی مدیران قرار گیرد. برای ترویج استارت آپ‌های معدنی بهتر است فعالان این حوزه، ذهنیت سنتی خود را در خصوص مسئله ورود به تجارت الکترونیک تغییر دهند و با بازاریابی محتوایی که یکی از خصیصه‌های این عرصه از کسب و کار است، آشنا شوند و سپس برای مخاطبان خود اعتمادسازی کنند. در استان خراسان با وجود ظرفیت های معدنی ارزشمند و نیروهای متخصص و توانمند در این حوزه، جسارت و حمایت از ظرفیت استارت آپ‌ها و ایده‌های نو کم است. با این حال رویکرد ساختارهایی نظیر اتاق بازرگانی، خانه معدن و نظام مهندسی معدن در این حوزه قابل تقدیر بوده و نوید روزهای بهتری را در حوزه استارت آپ های معدنی و زمین‌شناسی می دهد. باید اذعان کرد، وجود مشکلات در گام‌های نخستین استارت آپ‌هایی که مسیر رشد خود راطی می‌کنند، امری طبیعی است و نباید آن را مانعی برای پیشرفت در حوزه های مختلف دانست، بلکه باید برای حل این مشکلات یا عبور از آن ها راه حلی پیدا کرد تا کسب و کارها و استارت آپ های قدیمی‌تر و با تجربه‌تر از این ظرفیت‌ها بهره بگیرند. آن چه باعث می شود تا متخصصان و دانش آموختگان رشته‌های مرتبط با معدن از این ظرفیت دوری کنند، نگرانی از ریسک این جنس اقدامات، ضعف حمایت ها و  معرفی نکردن صحیح و مبسوط ظرفیت های موجود در حوزه استارت آپ های معدنی است. علاوه بر این مشکل تأمین مالی و سرمایه گذاری خطرپذیر، نبود نهاد های پشتیبان و همکاری بین سازمانی، ضعف دسترسی به زیرساخت های فنی مناسب، مسائل حقوقی و قانونی و… نیز به عنوان برخی دیگر از موانع پیش روی این ساختارهای نوآورانه مطرح است. در این زمینه، می توان از تجارب برخی کشورهای موفق در این عرصه بهره گرفت. به طور مثال، در فرانسه مرخصی کارآفرینانه برای تشویق افراد به راه اندازی کسب و کارهای نوپا تعریف شده است. یعنی شرکت ها به ایده پردازان و کارشناسان خود مرخصی با حقوق می دهند و آن‌ها را تشویق به ایده پردازی می کنند.  اتحادیه اروپا قانون روادید کارآفرینان را برای استفاده هر چه بیشتر از ظرفیت فکری و خلاقیت این قشر به اجرا گذاشته است. سنگاپور با امضای توافق تجارت آزاد با کشورهای عضو آ.سه.آن (ASEAN) بازار ۶۰۰ میلیون نفری را در دسترس استارت آپ های خود قرار داده است. در کشورهای استرالیا و سنگاپور نیز فراهم کردن دسترسی استارت آپ ها به سرمایه گذاران خارجی به عنوان راه حلی برای حل چالش تأمین مالی در نظر گرفته شده است. به عنوان نمونه در سال  ۲۰۱۳، بیش از ۷۰ درصد سرمایه گذاری خطرپذیر در سنگاپور از خارج از این کشور تأمین شده است. بر همین اساس، جذب سرمایه از سرمایه گذاران خارجی می‌تواند راه حل مناسبی برای حل چالش تأمین مالی استارت آپ ها در کشور باشد. دولت شیلی نیز برای ترغیب کارآفرینان بالقوه، برنامه ای را با عنوان (Start-Up Chile) به اجرا گذاشته است؛ به این شکل که در ازای ارائه مبلغ ۴۰ هزار دلار به کارآفرینان از آن ها می خواهد کسب وکار خود را برای مدت شش ماه به شیلی منتقل کنند. این برنامه دولتی نه تنها سهامی را از کارآفرین دریافت نمی کند بلکه شرایطی را برای شبکه سازی با دیگر کارآفرینان و سرمایه گذاران در این کشور فراهم می کند.  در پایان باید گفت که توسعه این نوع کسب و کارها الزامات و سیاست های بسیاری را می طلبد. نخستین الزام نیز آموزش و آگاهی سرمایه گذاران بخش خصوصی از ظرفیت ها و آورده‌های بخش استارت آپی معادن و حل مشکلات خود از طریق استارت آپ های نوپا و دانش بنیان است. یکی دیگر از ملزومات به وجود آمدن استارت آپ های ایرانی کارآفرینی است. کارآفرینی، پدیده ای است که امروزه باید به آن به چشم یک حرفه نگاه کرد. متأسفانه هنوز روحیه کارآفرینی در مهندسان معدنی و دانشجویان رشته های مرتبط با این بخش به وجود نیامده است و به کارآفرینی به عنوان یک حرفه و یک مسیر شغلی نگریسته نمی شود. شاید یکی از دلایل آن وجود فرهنگ ریسک پذیری بسیار پایین و ترس از ناکامی در این راه باشد و دانش آموختگان ترجیح می دهند که دنبال کار در شرکت های سنتی یا معادن باشند بدون این که نوآوری و کارآفرینی را در حرفه خود پیگیری کنند.