بحران ارزی چگونه مهار شد؟

روایت همتی از روش های ابتکاری بانک مرکزی در مقابله با بحران ارزی

رئیس کل بانک مرکزی با بیان شرایط دشوار سیاست گذاری برای مهار نرخ ارز در سال ۹۷ و نیز راهکارهای ابتکاری و تجربه نشده بانک مرکزی در این زمینه، اقدامات انجام شده را موثر دانست و پیش بینی کرد، روند نزولی نرخ تورم ادامه خواهد یافت.به گزارش خبرگزاری فارس، عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی در جلسه مجمع عمومی بانک مرکزی با اشاره به شرایط خطرناک اقتصادی در سال ۹۷ که بر اثر رشد نرخ ارز ایجاد شده بود، اظهار کرد: در شروع روند فزاینده نرخ ارز و به اصطلاح حمله سفته بازانه به بازار ارز و متعاقب آن آغاز جهش تورمی در سال ۱۳۹۷ که در عین حال همراه با وارد شدن اقتصاد ایران در رکود بود، انتخاب سیاست گذاری پولی قابل اتکایی وجود نداشت. غالب اقتصاددانان بر اساس برداشت متعارف مقابله با تورم، پیشنهاد سیاست‌های انقباضی را می‌دادند که در زمینه سیاست پولی به معنی افزایش قابل توجه نرخ سود و کاهش شدید رشد کمیت های پولی از قبیل پایه پولی بود. اما می‌دانیم که حتی نظریات متعارف اقتصاد کلان آن جا که به مقابله با رکود تورمی می‌رسند، قاطعیت پیشنهاد سیاست افزایش نرخ سود را کنار می‌گذارند.
۶  محدودیت سیاست گذاری برای کنترل نرخ ارز
وی اضافه کرد: با توجه به نقش پر رنگ نرخ ارز در شکل دادن انتظارات تورمی و همچنین نااطمینانی اقتصاد کلان، ترجیح داده شد که روشی برای کنترل نرخ ارز اندیشیده شود که اول- تقاضای سفته بازی را تا حد امکان محدود کند، دوم- نیازمند تزریق مستمر از محل ذخایر ارزی و بنابراین از دست رفتن ذخایر ارزی نباشد، سوم- زمینه بازگشت ارزهای حاصل از صادرات غیرنفتی را فراهم کند و سبب انتقال رانت به واردکنندگان از محل این عواید ارزی نشود، چهارم- امکان تامین نیازهای وارداتی بخش تولید و همچنین نیازهای اساسی مصرفی را فراهم آورد، پنجم- امکان نوسان شدید و آسیب پذیری نرخ ارز از تحولات سیاسی خارجی کشور را کاهش دهد و ششم- مانع خروج سرمایه از کشور و نگهداری ارز توسط مردم شود.همتی افزود: بر همین اساس، بانک مرکزی به طور عمدی به دنبال آن بوده است که عواید ارزی صرف تامین نیازهای اساسی و رفع موانع تولید شود و به چرخه اقتصاد برگردد. ممکن است مورد خاص اقتصاد ایران و نحوه مقابله با حمله سفته بازانه ارزی و کنترل تورم از طریق آن توسط بانک مرکزی، در آینده برای مطالعات و تحقیقات مربوط بسیار سودمند باشد. اما آن چه در پیش گرفته شد، روش هایی ابتکاری و تجربه نشده بود که در متون تحقیقاتی مربوط موجود نبود و حاصل تلاش و همکاری مدیران و کارشناسان بانک مرکزی بود.
۳  اقدام ارزی کلیدی بانک مرکزی
وی ادامه داد: اما اهم اقداماتی که بانک مرکزی در این زمینه انجام داد، چه مواردی بود؟ اولین اقدام بانک مرکزی آن بود که به عنوان بازارساز وارد بازار ارز شود و با خرید و فروش و نه صرفا تزریق به ثبات نرخ ارز بپردازد. اقدام دوم بسیار مهم بانک مرکزی کنترل مبادلات ریالی بود با این اطمینان که بدون کنترل نقل و انتقالات ریالی امکان ایجاد ثبات در بازار ارز و کاهش تقاضای سفته بازی وجود ندارد و این اقدام نیز بسیار موثر افتاد.
همتی تصریح کرد: سومین اقدام بانک مرکزی تلاش برای تامین تقاضای ارز عاملان اقتصادی با استفاده از بازار دوم یا سامانه نیما بود و کاهش تدریجی تفاوت شدید نرخ ارز در سامانه نیما و بازار آزاد برای تشویق برگشت ارزهای صادراتی و جلوگیری از فساد و آربیتراژ بوده است. از جمله اقدامات دیگر بانک مرکزی مدیریت انتظارات از طریق خنثی کردن شایعات و تحریکات رسانه ای و شبکه های اجتماعی بوده است که به طور معمول افراد غیرحرفه ای را دچار زیان می کند.
روند نزولی نرخ تورم ادامه می یابد
رئیس کل بانک مرکزی با اشاره به این که یکی از آثار سیاست های بانک مرکزی کاهش نرخ ارز و تورم بوده است، اظهار کرد: روند نرخ تورم تغییر کرد و از وقوع ابر تورم که بسیاری از تحلیل گران داخلی و خارجی آن را پیش بینی کرده بودند، جلوگیری شد. پیش از آن، نرخ تورم ماهانه که در برخی ماه‌ها به اعداد حدود ۶درصد و بیشتر رسیده بود و نرخ تورم نقطه به نقطه نیز که تا اردیبهشت ۹۸ در حال صعود و افزایش بود و به بالای ۵۰ درصد رسیده بود، از آن به بعد روند نزولی را در پیش گرفت. تا کنون و غیر از افزایش نسبتاً محدودی در آذر ۹۸ این روند نزولی تداوم داشته و به نظر می‌رسد پس از رفع اثر افزایش قیمت بنزین و با ثبات بخشی بانک مرکزی، این روند نزولی ادامه خواهد یافت