🔹 شکاف درآمدی ایران با همسایگان

در سال ۲۰۲۳، درآمد سرانه ایران بر حسب برابری قدرت خرید (PPP) تنها ۱۷,۶۶۰ دلار بوده، در حالی که این رقم برای ترکیه ۴۲,۲۱۷ دلار و برای عربستان ۶۱,۱۰۳ دلار است. این یعنی درآمد سرانه عربستان و ترکیه به ترتیب ۳.۵ و ۲.۴ برابر ایران بوده و فاصله اقتصادی ایران با این کشورها افزایش یافته است.

🔹 دلایل عقب‌ماندگی اقتصادی ایران
تحریم‌ها، حضور در لیست سیاه FATF و کاهش درآمدهای نفتی، مانع جذب سرمایه خارجی و توسعه تجارت ایران شده‌اند. این در حالی است که ترکیه با اصلاحات اقتصادی و پیوستن به زنجیره ارزش جهانی، بدون درآمدهای نفتی توانسته درآمد سرانه خود را افزایش دهد. در فاصله ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۳، درآمد سرانه ترکیه ۹۰٪ رشد کرد، اما در ایران این افزایش تنها ۱۳.۵٪ بود.

🔹 چشم‌انداز اقتصادی عربستان
عربستان با اجرای برنامه چشم‌انداز ۲۰۳۰، سرمایه‌گذاری در گردشگری، صنعت و فناوری را افزایش داده است. در سال ۲۰۲۳، این کشور ۱۷ میلیون گردشگر جذب کرد و با اصلاحات ساختاری مانند افزایش مشارکت زنان و جوانان در بازار کار، به سمت کاهش وابستگی به نفت حرکت می‌کند.

🔹 رشد ۴.۵ برابری درآمد سرانه ترکیه
درآمد سرانه ترکیه از ۹,۴۵۱ دلار در ۲۰۰۳ به ۴۲,۲۱۷ دلار در ۲۰۲۳ رسید. این کشور با اصلاحات اقتصادی، خصوصی‌سازی، کاهش مقررات دست‌وپاگیر، کنترل تورم و پیوستن به اقتصاد جهانی رشد سریعی را تجربه کرد. حجم تجارت خارجی ترکیه از ۱۱۶ میلیارد دلار در ۲۰۰۳ به ۶۱۷ میلیارد دلار در ۲۰۲۳ رسید و این کشور ۴۹.۲ میلیون گردشگر خارجی را جذب کرد که ۵۴.۳۲ میلیارد دلار درآمد گردشگری برای آن به همراه داشت.

🔹 هزینه عدم تعاملات اقتصادی ایران
ایران به دلیل تحریم‌ها و محدودیت‌های FATF نتوانسته از ظرفیت‌های جذب سرمایه خارجی و توسعه تجارت بهره ببرد. حتی متحدان استراتژیک ایران نیز از تعامل اقتصادی با آن پرهیز می‌کنند. در نتیجه، ایران بازارهای صادراتی خود را به رقبا واگذار کرده و رشد اقتصادی آن از ترکیه و عربستان عقب مانده است.

🔹 برهم خوردن توازن قدرت سیاسی
افزایش قدرت اقتصادی ترکیه و عربستان، نفوذ سیاسی آنها را در منطقه تقویت کرده است. اگر ایران نتواند تعاملات اقتصادی خود را گسترش دهد، جایگاه منطقه‌ای آن بیش از پیش تضعیف خواهد شد.