صادرات قاچاق؛ معضل آینده اقتصاد ایران

حسین محمدیان، عضو هیئت رئیسه کانون کارآفرینان خراسان رضوی: برای صادرات و پیوستن به سازمان‌های منطقه‌ای، زیرساخت‌ها و قواعدی نیاز است. اگر قرار بر صادرات به دنیا است، باید قواعد این بازی را بپذیریم.

نمی‌توان در این حوزه جزیره‌ای فکر کرد. یکی از موارد مهم برای صادرات، انتقال پول است که در این زمینه تحریم هستیم. موضوع FATF مدتی است که در کشور مسکوت مانده و اگر به آن نپیوندیم، نمی‌توانیم این انتقال پول و کار بانکی را انجام دهیم.

به نظر من امروز برخی در کشور، اعتقادی به صادرات و توسعه آن ندارند زیرا در غیر این صورت برخورد آن‌ها با صادرکنندگان کاملا متفاوت خواهد بود.

تا وقتی در مراودات بانکی در تجارت بین‌الملل مشکل داریم شاید از عضویت در سازمان همکاری‌های شانگهای آن طور که می‌خواهیم استفاده‌ای نبریم. این موضوع برای تولیدکننده ایرانی یک نوع استثمار است. قاعدتا با پیوستن به یک سازمان منطقه‌ای، بسیاری از تعرفه‌ها صفر یا توافقی خواهد شد.

با توجه به تحریم بودن ایران و عقب بودن در تولید از دنیا و با توجه به بهره بانکی ۲۳ درصدی و مشکل واحدهای تولیدی در موضوع سرمایه در گردش، قدرت رقابت به شدت از صادرکنندگان ما نسبت به کشورهای عضو شانگهای گرفته شده و ما عملا در نقطه ضعف قرار داشته و واردکننده می‌شویم.

در مقطع فعلی پیوستن به سازمان شانگهای هیچ دستاوری نداشته و تا آماده شدن زیرساخت‌ها عملا نمی‌توانیم از پیمان‌های منطقه‌ای استفاده کنیم.

صادرات مواد خام در ذهن برخی مسئولین جا گرفته است، در خیلی از کشورها مانند افغانستان صادرات مواد خام ممنوع است اما ما با افتخار اعلام می‌کنیم که سال گذشته ۵۲ میلیارد دلار صادرات داشتیم که سهم صادرات محصولات زیر ۸ میلیارد دلار است. یعنی باقی مانده این عدد با صادرات مواد خام پتروشیمی، آلومینیوم، مواد معدنی و … به کشورهای دست دوم و سوم به دست آمده که مجبوریم در ازای آن از این کشورها مواد بی‌کیفیت وارد کنیم.

افرادی امروزه برای واردات و صادرات کشور بدون مشورت با بخش خصوصی تصمیم می‌گیرند که خود در این حوزه فعالیتی نداشته‌اند. موضوع تعهد ارزی و واردات در عوض ارز حاصل از صادرات خطای بسیار بزرگی است زیرا صادرات و واردات دو تخصص جداگانه بوده و این موضوع باعث می‌شود که وارد کننده اصلی نیز در برخی حوزه‌ها متضرر شود.

ما اصولا رفع تعهد ارزی را قبول نداشته و اعتقاد ما این است که بانک مرکزی در این خصوص حتما باید تجدید نظر کند. صادراتی که خصوصا در خراسان رضوی به کشورهای اطراف صورت می‌گیرد درآمد دلاری نداشته و این صادرات با ریال انجام می‌شود اما بانک مرکزی ما را موظف به رفع تعهد کرده و امروز بابت رفع تعهد هر دلار، صادرکننده ۵۰۰۰ تومان متضرر می‌شود.

واقعیت این است که در چند وقت اخیر صادرات محصولات غیرنفتی افت فاحشی داشته است. پدیده جدیدی به عنوان صادرات قاچاق در حال انجام است؛ این پدیده با انجام صادرات از طریق کارت‌های یکبار مصرف صورت گرفته و زمانی که صادرات رسما به نام یک فرد نیست قاعدتا تعهد وی نسبت به آن محصول کمتر شده و این موضوع فاجعه‌ای است که باعث می‌شود در آینده شاهد ورود محصولات بی‌کیفیت ایرانی به بازار منطقه باشیم که در بلند مدت به شدت به ما ضربه خواهد زد.

اگر اقصاد ما اقتصادی آزاد بوده و هزینه کارگر و انرژی جهانی باشد، امروزه هیچ مزیتی برای صادرات نداریم زیرا در این حوزه سرمایه گذاری انجام نشده است.