از قارونهای وزارت تا مشکلات دوغارون!

در میزگرد بررسی مشکلات حوزه حمل و نقل مطرح شد :

محمد حسین روشنک ؛ رییس کانون کارآفرینان استان ضمن بیان اینکه اهمیت حوزه حمل‌ونقل در اقتصاد یک کشور، همانند اهمیت و ضرورت قلم برای نویسنده و تریبون برای گوینده و در واقع شریان اصلی خونرسان در اقتصاد است‌.

به گزارش نخست نیوز، به منظور بررسی ظرفیت‌های مرزی و حوزه حمل ونقل استان خراسان رضوی در جهت توسعه صادرات و همچنین معضلات و مشکلات این بخش، جلسه‌ای با حضور رییس کمیسیون حمل و نقل اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی استان خراسان رضوی، رییس کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی، معاون ترانزیت گمرکات استان خراسان رضوی، مشاور امور گمرکی مدیرکل گمرکات استان خراسان رضوی و تعدادی از اعضای تحریریه موسسه مطبوعاتی نخست در محل اتاق بازرگانی برگزار شد.

در ابتدای جلسه رییس کانون کارآفرینان استان ضمن بیان اینکه اهمیت حوزه حمل‌ونقل در اقتصاد یک کشور، همانند اهمیت و ضرورت قلم برای نویسنده و تریبون برای گوینده و در واقع شریان اصلی خونرسان در اقتصاد است‌، گفت: مشکل اساسی در این حوزه، عدم درک درجه اهمیت آن است و این عدم توجه به دلیل نفوذ کم متولیان حوزه اقتصاد و به ویژه بخش تجارت است. مشکلاتی نظیر بهای تمام شده بالا برای راننده و شرکت حمل و نقل و یا تردد کامیون‌های افغانی در جاده‌های ایران از ضعف متولی شریان اصلی اقتصاد ( حمل ونقل ) یعنی وزارت راه و شهرسازی ناشی می‌شود که در هر دو دوره، هم  وزیر فعلی و هم وزیر سابق در تمام حوزه‌های عملکردی خود ناموفق عمل کردند. مصداق این ناکارآمدی، اجازه تردد به کامیون‌های خارجی در جاده‌های داخلی تنها به سبب دریافت مبلغ پروانه تردد از آن‌هاست.

محمدحسین روشنک افزود: متولی این شریان اصلی اقتصاد در کشور، وزارت راه و شهرسازی است که این وزارت هم درگیر مسایل سیاسی بوده و اصلا به مشکلات این حوزه و حل آن‌ها، توجهی ندارد. وقتی شریان اصلی اقتصاد کشور که همان ترانزیت است ضعیف‌ترین بخش آن باشد، اقتصاد کاملا از بین می‌رود. متاسفانه وضعیت در حوزه حمل و نقل ریلی نیز بهتر نبوده و چهل سال است که ایران مستاجر واگن‌های کشورهای آسیای میانه بوده و اگر واگنی از کشورهای آسیای میانه به ایران نیاید، ما نمی توانیم کالا و باری را وارد و یا صادر کنیم و اینجاست که باید وزیر راه و شهرسازی پاسخ دهد که چرا در تمام این سال‌ها، حتی یک واگن ایرانی نتوانسته به تاجیکستان و یا سایر کشورها برود.

 

سعی بر تضعیف حوزه حمل و نقل

رئیس کانون کارآفرینان استان ضمن بیان اینکه حوزه حمل و نقل در کشور ضعیف نگه داشته شده است، اذعان داشت: تعدادی از افراد دارای مسوولیت در وزرات راه و شهرسازی، با شرکت‌های وارد کننده قطعات و مونتاژ کامیون، تعامل دارند و یا خود دارای شرکت حمل و نقل بوده و برای حفظ منافع خود، مانع رشد بخش حمل و نقل خصوصی می‌شوند؛ جلوگیری از واردات کامیون‌های چندساله کشورهای پیشرفته که عوارض گمرکی کمی هم دارند، از همین موضوع نشات می‌گیرد. این کامیون‌ها با اینکه ۴-۵ سال از عمرشان می‌گذرد باز هم کیفیت بالاتری نسبت به کامیون‌های چینی که در کشور مونتاژ می‌شوند دارند. علاوه بر این، در حال حاضر کامیون‌هایی با عمر ۳۰-۴۰ ساله در حال تردد در جاده‌های کشور هستند که توسط کشورهایی مانند افغانستان و ترکیه خریداری می‌شوند و اجازه عبور در کشور ما را دارند اما متولیان امر، اجازه خرید همین کامیون‌ها را به شرکت‌های حمل و نقل خصوصی نمی‌دهند. متولی سیستم حمل و نقل کشور آگاهانه و یا غیر آگاهانه بر علیه این سیستم، عمل می‌کند که البته از نظر من به صورت آگاهانه این اتفاق می‌افتد. اگر وزارت راه و شهرسازی شرایط واردات کامیون‌هایی با عمر کمتر از ۵ سال را برای استان خراسان رضوی تسهیل کند و محدودیت‌های این حوزه را کاهش دهد، حوزه حمل و نقل در این استان متحول می‌شود.

 

فعالیت وزیر جدید صمت در راستای اهداف حوزه حمل و نقل

روشنک در خصوص وزیر جدید وزارت‌خانه صنعت، معدن و تجارت و تاثیر آن بر حوزه حمل و نقل و صادرات عنوان کرد: در وضعیت فعلی کشور که مدیریت اصلی آن، جهادی نیست، فشار زیادی بر مدیری جهادی همانند رزم‌حسینی تحمیل می‌شود آن هم در وزارت‌خانه‌ای که در آن تعداد زیادی پدرخوانده که پیشکسوت صنایع مختلفی که در این وزرات‌خانه اقدام شده‌اند، حضور دارند که مسوولیت رسمی نداشته اما اگر با کاری مخالف باشند، آن اتفاق نمی‌افتد. شناخت این افراد که مسوولیت آن‌ها مربوط به دولت‎‌های قبلی بوده اما همچنان در اتاق‌های مجلل خود در وزارتخانه حضور دارند، برای وزیر جدید زمان‌بر است.

وی افشای ایرادات این وزراتخانه را از جمله انتظارات از وزیر جدید آن دانست و تصریح کرد: این مدیر جهادی، در ابتدا باید انقلابی درون‌سازمانی برپا کند و بعد از آن وارد حوزه‌های عملی شود. انتظار داریم که رزم‌حسینی، مدیریت جهادی خود را تداوم بخشد و در غالب همین مدیریت جهادی، امور را پیش ببرد. در حوزه حمل و نقل نیز با رانت‌خواری مقابله کند تا امور مربوط به بخش حمل و نقل به همین بخش واگذار شود و بهبود این شریان اصلی اقتصاد را از وزرات راه و شهرسازی مطالبه کند تا بتواند در امور مربوط به خود که مدیریت اقتصاد کشور است، عملکرد بهتری داشته باشد.

 

عدم وجود وزارتخانه مستقل در حوزه حمل و نقل

در ادامه این جلسه، تریبون در اختیار رییس انجمن حمل و نقل استان خراسان رضوی قرار گرفت. احمد زمانیان یزدی، حمل و نقل را پایه و اساس اقتصاد کشور خواند و بیان کرد: چه در حوزه تولید و چه در حوزه تجارت، حمل و نقل از اهمیت بالایی برخوردار است اما متاسفانه این موضوع جدی گرفته نمی‌شود و حتی وزرات‌خانه مستقلی برای حوزه حمل و نقل در نظر گرفته نشده است و این بخش مهم در داخل وزارتخانه‌ای که سه شاخه دیگر هم دارد، گنجانده شده است. اگر حوزه حمل و نقل، وزارتخانه مستقلی داشت حتما تا کنون به مساله بسته بودن مرزهای ترکمنستان که دسترسی ایران را از کشورهای آسیای میانه قطع کرده است، رسیدگی می‌شد و این موضوع ۹ ماه ادامه پیدا نمی‌کرد. در حال حاضر عملا ترانزیت جاده‌ای در حوزه آسیای میانه متوقف شده است که تعطیلی شرکت‌های حمل و نقل و ناوگان ایرانی که در کشورهای آسیای میانه تردد داشتند، از آسیب‌های این اتفاق است.

وی تبیین کرد: صنعت حمل و نقل، نقش اساسی در تورم دارد به طوری که اگر گران شود، قیمت اقلام هم به تبع آن بیشتر می‌شود و اگر کند انجام شود، بازار را تحت تاثیر قرار می‌دهد پس سلامت این بخش بسیار حیاتی و مهم است. قیمت و سرعت ( زمان حمل)  که دو رکن مهم در این حوزه است به دلیل عدم وجود برنامه‌ای مدون در مرزها، کم‌رنگ شده است.

این عضو هیات نمایندگان توضیح داد: تنها کشوری که با وجود شیوع ویروس کرونا، مرزهای خود را باز نگه داشت، افغانستان بود که تجارت با آن از طریق سه مرز دوغارون، ماهیرود و میلک ادامه دارد و بیشترین حجم این مبادلات در مرز دوغارون است که علت این تجمیع حجم تردد، مشکلات به وجود آمده در مرز میلک و همچنین روابط پاکستان و افغانستان است که حجم کالای انتقالی از مرز دوغارون را حدود ۳۰ – ۴۰ درصد افزایش و خارج از ظرفیت آن کرد. در چند ماه اخیر موضوع توقفاتی که در مرز دوغارون اتفاق افتاد برای سازمان‌های دولتی، خصوصی و رانندگان بسیار آزاردهنده بود، این توقفات سبب افزایش بیش از ۲۰۰ درصدی کرایه حمل و نقل و درنتیجه افزایش قیمت کالا و همچنین به موقع نرسیدن آن شد. از طرفی این موضوع، سبب ایجاد چالش بین صاحبان کالا و شرکت‌های حمل و نقل و شرکت‌های حمل و نقل با سازمان‌های دولتی شد که البته همین امر، چاره‌اندیشی‌هایی را به همراه داشت.

وی افزود: در همه مرزها، سازمان‌های زیادی حضور دارند که گمرک هم یکی از آن‌هاست که در این ایام، گمرک خراسان بسیار همراهی و مساعدت داشت. باید توجه کرد که وجود مدیریت واحد مرزها می‌تواند سبب ساماندهی سازمان‌ها و حل معضلات بسیاری شود ولیکن این مهم در هیچ یک از مرزهای ما روی نمی‌دهد.

 

مشکلات موجود در مرز دوغارون

زمانیان یکی از مشکلات اساسی در مرز دوغارون را وجود یک مرز با دو درب و دو قانون دانست و ابراز کرد: ما اینجا، یک مرز، با دو درب و دو قانون متفاوت داریم. شاید بزرگترین مشکل هم همین است. ناوگان حمل و نقل افغانستانی که به گمرک وارد می شود، باید از بابت عوارض، دو مبلغ ۱۲۰یورو و ۱۰۴دلار را بپردازد. اما ورودی دیگر که به منطقه ویژه می رسد؛ رایگان بوده و تعرفه‌ای از بابت آن اخذ نمی‌شود. اخذ عوارض ورودی از درب  گمرک باعث شده عمده ناوگان خالی افغانی جهت بارگیری محمولات صادرات و ترانزیت روانه منطقه ویژه شوند که سبب ایجاد ترافیک و رانت شده است. همچنین جانمایی نامناسب شرکت نفت، یکی دیگر از مشکلات مرز دوغارون است. شرکت نفت در گلوگاه قرار گرفته و هنگامی که کامیون‌ها، تمام کارهای گمرکی خود را کرده‌اند و زمان خروج آن‌هاست باز باید از لحاظ نوع سوخت خود، بررسی شوند که سبب ایجاد صفی طویل از کامیون‌ها برای عبور از مرز می‌شود. ناگفته نماند که بخش زیادی از مشکلات حوزه حمل و نقل همانند کمبود باسکول و یا ایجاد توقف برای کنترل در مرز، مربوط به طرف مقابل یعنی افغانستان است که باید از طریق کنسولگری، وزارت خارجه و اتاق مشترک بررسی و حل شود.

وی اضافه کرد: رفع مشکلات مرزی، تنها به یک برنامه مدون نیاز دارد چراکه این معضلات ناشناخته و غیرقابل پیش‌بینی نیستند و با یک برنامه منظم از طرف سازمان‌های متولی می‌توان از وقوع آن‌ها پیش‌گیری کرد. مصداق این موضوع این است که وقتی مرز شلوغ می‌شود، کمرگ دستورعدم پذیرش سند از مبدا بارگیری برای مرز مذکور را صادر می‌کند که این کار، خسارت مالی و اعتباری برای شرکت حمل و نقل دارد.

رییس انجمن حمل و نقل استان خراسان رضوی در رابطه با برنامه نوسازی ناوگان ابراز کرد: در این خصوص، طرحی فراخوان از شرکت‌های حمل و نقل توانمند برای وارد کردن ناوگان با عمر سه ساله، زده شده است که متاسفانه بسیاری از شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی به دلیل شرایط سختی که در این طرح مقرر گردیده نمی‌توانند در آن شرکت کنند. باید این سایت باز شود و هر شرکت متقاضی، هر تعداد که می‌تواند کامیون وارد کند تا روند نوسازی ناوگان حمل و نقل جاده‌ای، سرعت گیرد.

در ادامه این جلسه، معاون ترانزیت گمرکات استان خراسان رضوی به پاسخگویی در رابطه با مسایل عنوان شده در حوزه گمرکات پرداخت و بیان کرد: بیشتر مشکلات در مرز دوغارون، مشکلات سخت‌افزاری و امکانات کنترلی در هر دو طرف مرز و عدم تناسب امکانات ما با افغانستان است که این عدم تناسب سبب ایجاد توقف در مرز می‌شود.

 

مشکلات دوغارون در مسیر هموارشدن

دارابی در رابطه با وجود دو درب در این مرز، ابراز کرد: از زمان افتتاح منطقه ویژه، گمرک موظف است که از درب منطقه ویژه، کامیون‌ها را عبور دهد و تقریبا تمام کامیون‌ها بدون توقف و البته ضمن انجام کنترل‌های لازم خارج می‌شوند و تنها کامیون‌هایی که قصد ترانشیپمنت دارند، توقف می‌کنند که این موضوع خود مشکلاتی را به همراه دارد. تلاش بر این است که کامیون‌ها طوری بارگیری کنند که نیاز به ترانشیپمنت نداشته و به طور پیوسته به مسیر خود ادامه دهند. ناگفته نماند که نمی‌توان به طور کامل ترانشیپمنت را حذف کرد و باید هر دو محور در کنار هم فعال باشد. در حال حاضر روزانه به طور متوسط ۵۰۰-۶۰۰ دستگاه کامیون خارج می‌شود و بیش از این تعداد خارج از ظرفیت این مرز است؛ گمرک آمادگی افزایش ساعت کاری را دارد اما در ابتدا باید افغانستان ظرفیت پذیرش را در مرز خود ایجاد کند.

وی خاطرنشان کرد: گمرک جمهوری اسلامی، متولی مدیریت واحد مرزی است که تصمیماتی که مرزها گرفته می‌شود تحت نظر کمیته هماهنگی است اما متاسفانه برخی از سازمان‌های هم‌جوار برای اجرای این تصمیمات، همکاری لازم را ندارند و باید ضمانت اجرایی برای این تصمیمات در نظر گرفته شود و این سازمان‌ها بعد از ابلاغ، آن را اجرا و نیاز به مکاتبه با سازمان خود نداشته باشند؛ بیشتر بحث هماهنگی بین سازمان‌ها است و اصلا منظور دخالت در وظایف سازمان و ارگانی وجود ندارد، از طرفی باید ساعت کاری همه سازمان‌های مسقر در مرز، یکسان باشد چراکه اگر حتی یکی از سازمان‌ها در ساعت مقرر در مرز حضور نداشته باشد، کار سایرین هم مختل می‌شود.